Juan de la Abadia’nın (1490) Mikail Melek’i, Museu Nacional d’Art de Catalunya’daki ruhsal denge teraziyle, Aragon resminin bir başyapıtı
Mikail Melek tablosu, Juan de la Abadia’nın 1490 civarında yaptığı, 15. yüzyıl Aragon resminin seçkin bir örneğidir (Pijoan). Barcelona’daki Museu Nacional d’Art de Catalunya’da sergilenmektedir ve boyutları 127 x 78 santimetredir, ahşap üzerine yapılmıştır.
Eserin ruhsal boyutu, dönemin dar sınırlarını aşmaktadır. 1470 ile 1490 yılları arasında Huesca’da aktif olan Juan de la Abadia, Flaman etkisini yerel dini ihtiyaçlarla birleştiren güçlü bir İspanyol ilkel ressamlar geleneğine aittir (Velasco). Eser, İber Yarımadası’nı karakterize eden Doğu ve Batı’nın kültürel buluşmasını yansıtmaktadır.
Kompozisyonda Mikail’in ihtişamlı figürü öne çıkmaktadır. Geleneksel melek kanatlarını taşırken, başındaki halonun içinden yayılan ruhsal ışık, konsantrik daireler aracılığıyla yayılmaktadır. Kırmızı, altın ve kahverengi tonları, Bizans saygısını 15. yüzyıl Gotik ifadesiyle birleştiren sıcak bir ibadet atmosferi yaratmaktadır (Salcman).
Ruhsal denge, eserin merkezi teolojik temasını oluşturmaktadır. Mikail, ruhların sonsuz yargısının sembolü olan beyaz adalet terazisini tutmaktadır. Terazinin sol tarafında, adil ruhu temsil eden beyaz bir figür görünürken, sağdaki karanlık figür kötülüğü temsil etmektedir. Bu dramatik kompozisyon, iyi ve kötü arasındaki sonsuz savaşı yansıtan Orta Çağ anlayışını, Toledo ve diğer merkezlerdeki dönemin dini anlayışıyla ortaya koymaktadır (Juan).
Sahneyi destekleyen Dorik sütun, yalnızca mimari bir unsur değildir. İlahi adaletin istikrarını, geçici insani tutkulara karşı inancın kalıcılığını simgeler. İyonik sütun başlığı, klasik geleneğe atıfta bulunarak, İspanyol sanatında yayılmaya başlayan Rönesans etkisini işaret etmektedir.
Tablonun alt kısmında, sonsuz kaderlerin açığa çıktığı bir sahne yer almaktadır. İki küçük figür, farklı pozisyonlarda görünmektedir: biri ibadet pozisyonunda diz çökerek, diğeri somurtkan ve bitkin bir halde. Zeminindeki katmanlı mermer, değişen beyaz ve koyu plakalarla, yargı sertliğini ve ilahi dünyanın geometrik düzenini pekiştirmektedir.
Mikail’in halosunun detayı, İspanya’daki geç Gotik dönemin teknik ustalığını ortaya koymaktadır
Renk Paleti ve Sanatsal Etkiler
Renk paleti, sanatçının Flaman etkileriyle olan ilişkisini ortaya koymaktadır (Velasco). Mikail’in giysisindeki canlı kırmızı, yüzü ve kanatlarıyla dramatik bir zıtlık oluştururken, halonun ve süslemelerin altın tonları ruhsal bir ihtişam katmaktadır. Renklerin kompozisyonu yalnızca estetik kriterleri değil, aynı zamanda teolojik sembolleri de takip etmektedir: kurban ve sevginin kırmızısı, saflığın beyazı, ilahi olanın altını.
Mikail’in yüzü, sertlik ve merhametin paradoksal bir birleşimini ifade etmektedir. Özellikleri idealdir, doğal gerçekçilikten uzaktır ve metafizik bir açığa çıkışa yöneliktir. Juan de la Abadia’nın tekniği, Gotik dönemden Rönesans dönemine geçiş sırasında aktif olan Aragon ressamlarının etkisini göstermektedir.
Kumaşların detaylı işlenmesi, ressamın teknik ustalığını ortaya koymaktadır. Giysinin kıvrımları doğal ritimlere uymakta, süslemelerdeki motifler ise İspanya’da Müslüman sanat aracılığıyla hayatta kalan Bizans geleneklerine atıfta bulunmaktadır. Bu kültürel bileşim, 15. yüzyıl İspanyol sanatının kendine özgü kimliğini tanımlamaktadır.
Eser, dönemin dini yaşamının tarihsel bir belgesi olarak işlev görmektedir. Kilise alanına yönelik olan bu eser, inananların ibadet deneyiminde yer alacaktır. Ruhsal denge, Orta Çağ eskatolojisinin temel bir temasıydı ve insanlara ahlaki yaşamın gerekliliğini hatırlatıyordu. Sanatsal tasvir aracılığıyla, Juan de la Abadia karmaşık teolojik kavramları doğrudan anlaşılır bir ikonografik dile dönüştürmüştür.
Tablonun tarihi değeri, sanatsal niteliklerini aşmaktadır. İber kültürel kimliğini şekillendiren geleneklerin buluşmasına tanıklık etmektedir: Bizans mirası, Müslüman egemenlikleri aracılığıyla, Flaman etkileri ticaret ağlarıyla, Latin geleneği ise Katolik kilisesi aracılığıyla. Juan de la Abadia’nın Mikail Melek’i, Orta Çağ’ın sonlarında İspanya’yı karakterize eden bu çok kültürlü bileşimi simgelemektedir.
Kaynakça
- Juan, M.M. ’15. yüzyılın başlarında Toledo’da resim, ibadet ve dindarlık’, bilbaomuseoa.eus.
- Pijoan, J. ‘Aragon Primitifleri’, The Burlington Magazine for Connoisseurs, 1913, JSTOR.
- Salcman, M. ‘San Lucas, İspanyol Okulu, Erken 15. Yüzyıl’, Neurosurgery, 1995, journals.lww.com.
- Velasco, A. & Fité, F. ‘Aragon Krallığı ve İspanyol Krallıklarında Geç Gotik Resim’, Annales d’Histoire de l’Art et Archéologie de l’Université de Liège, 1998, brill.com.
- Velasco, A. & Fité, F. ‘Aragon Krallığı ve İspanyol Krallıklarında Geç Gotik Resim’, 1998, brill.com.
- Velasco González, A. & Fité i Llevot, F. ‘Aragon Krallığı ve İspanyol Krallıklarında Geç Gotik Resim: Bir Giriş’, 2018, repositori.udl.cat.
- ‘Geç Gotik Resim, Aragon Krallığı ve İspanyol’, 2018, books.google.gr.
