Σαρακοστή και Έθιμα πολυποίκιλα διατηρούνται εδώ και αιώνες στην Ελλάδα. Η περίοδος αυτή ξεκινάει την Καθαρά Δευτέρα και διαρκεί 49 ημέρες μέχρι το Πάσχα, και είναι η αυστηρότερη νηστεία της Ορθοδοξίας. Απαγορεύονται το κρέας, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά, επιτρέπονται μόνο κάποια ψάρια και θαλασσινά.
Η αυστηρότητα και οι κανόνες της νηστείας της Σαρακοστής
Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μία περίοδος έντονου προβληματισμού και αυτοσυγκέντρωσης για τους πιστούς. Μέσα από την τήρηση της νηστείας και των αυστηρών διατροφικών περιορισμών, επιδιώκεται ο εξαγνισμός τόσο του σώματος όσο και της ψυχής. Τι ακριβώς όμως περιλαμβάνει αυτή η αποχή από συγκεκριμένα φαγητά και με ποιον τρόπο τηρείται σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση;
Κατ’ αρχάς, η περίοδος αυτή διαρκεί 49 ημέρες, από την Καθαρά Δευτέρα έως και το Μεγάλο Σάββατο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, απαγορεύεται αυστηρά η κατανάλωση κρέατος, ψαριών, αυγών, γαλακτοκομικών και κάθε άλλου ζωικής προέλευσης προϊόντος. Η μόνη εξαίρεση είναι την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στις 25 Μαρτίου που επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού.
Επιπλέον, ακόμη και τα επιτρεπόμενα τρόφιμα θα πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο. Κατά τις πρώτες τρεις ημέρες της νηστείας, άλλωστε, οι μοναχοί κάνουν αυστηρότατη αποχή από τις περισσότερες τροφές. Οι μόνες εξαιρέσεις σε αυτή την αυστηρότητα γίνονται την Κυριακή των Βαΐων όπου επιτρέπεται ο οίνος και το λάδι, τη Μεγάλη Πέμπτη όπου επιτρέπεται το λάδι, και το Μεγάλο Σάββατο όταν επιτρέπεται το κρασί.
Βέβαια, πέρα από την τυπική τήρηση των διατροφικών κανόνων, σημασία έχει κυρίως το πνεύμα με το οποίο βιώνεται η αποχή από κάποιες τροφές και ο περιορισμός τους. Δεν αρκεί δηλαδή η απλή αποφυγή ορισμένων τροφών, αλλά το νόημα βρίσκεται στην εσωτερική κάθαρση και τον αγώνα κατά των παθών και των αδυναμιών μας. Είναι μία περίοδος μετάνοιας και προετοιμασίας για να υποδεχθούμε τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα.
Η αξιοσημείωτη αυστηρότητα της Σαρακοστής δεν έχει σκοπό να μας αποθαρρύνει ή να μας τιμωρήσει. Αντιθέτως, στόχο έχει να μας οδηγήσει βαθύτερα στην πίστη και να μας γεμίσει με δύναμη, ελπίδα και χαρά καθώς πλησιάζουμε στη μεγάλη γιορτή της Ανάστασης. Αν τηρηθεί με το σωστό πνεύμα, η Μεγάλη Τεσσαρακοστή μπορεί να καταστεί πηγή ευλογίας και ανανέωσης.
Σαρακοστή και Έθιμα Αιώνων με Νηστίσιμες Συνταγές
Η Μεγάλη Σαρακοστή συνοδεύεται από πλήθος εθίμων και τοπικών παραδόσεων που ποικίλουν ανά περιοχή. Μερικά από τα πιο διαδεδομένα είναι τα εξής:
Αρχικά, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας συναντάμε τη “Κυρά Σαρακοστή“, μια χειροποίητη κούκλα με επτά πόδια που αντιπροσωπεύουν τις εβδομάδες της νηστείας. Κάθε Σάββατο έκοβαν από ένα πόδι μέχρι να φτάσει το Πάσχα.
Επίσης, το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας της Σαρακοστής, αφιερωμένο στη μνήμη των αγίων Θεοδώρων, ονομάζεται Ψυχοσάββατο και τελούνται τα μνημόσυνα των κεκοιμημένων. Την ημέρα αυτή συνηθίζεται να μαγειρεύονται και να προσφέρονται κόλλυβα στους νεκρούς.
Ένα άλλο διαδεδομένο έθιμο είναι του Λαζάρου, το Σάββατο πριν την Κυριακή των Βαΐων. Τα παιδιά κατασκευάζουν ένα ομοίωμα του Λαζάρου και τραγουδώντας τα λεγόμενα “Λαζαρικά” περιφέρονται στα σπίτια για να μοιράσουν ευχές και να συγκεντρώσουν αντίδωρα.
Όσον αφορά στη διατροφή, η περίοδος αυτή έδωσε αναρίθμητες νηστίσιμες συνταγές που στηρίζονται κυρίως σε όσπρια, λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς και δημητριακά. Από αυτά παρασκευάζονται πίτες, γιαχνιστά, λαδερά και σούπες, καθώς και γλυκά με μέλι, ξηρούς καρπούς και φρούτα.
Η τήρηση όλων αυτών των εθίμων και συνηθειών βοηθά τους πιστούς να βιώσουν τη νηστεία με μεγαλύτερη προθυμία και αφοσίωση. Μέσα από τη συμμετοχή σε αυτές τις παραδόσεις, η Σαρακοστή γίνεται μία περίοδος κοινής πορείας και πνευματικής αναγέννησης.
Η Μεγάλη Σαρακοστή αποτελεί μία μοναδική περίοδο στο εκκλησιαστικό έτος που συνδυάζει την αυστηρή αποχή από συγκεκριμένες τροφές με την τήρηση παλαιών εθίμων και παραδόσεων. Μέσω αυτής επιδιώκεται η πνευματική αναγέννηση των πιστών καθώς προετοιμάζονται να υποδεχθούν την Ανάσταση του Χριστού και να καταστούν κοινωνοί της μεγάλής εορτής του Πάσχα.
Για αυτό το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν ανθρώπινος παράγοντας και τεχνητή νοημοσύνη. Δείτε τους Όρους Χρήσης της ιστοσελίδας.