Λατανοπρόστη | φάρμακο Xalatan | Παρενέργειες | Οδηγίες Χρήσεως | Πληροφορίες

Τι είναι η λατανοπρόστη (Xalatan, Monoprost, Latanoprost Pfizer κ.α.);

Η λατανοπρόστη (latanoprost) είναι ένα συνθετικό ανάλογο της προσταγλανδίνης F2α που χρησιμοποιείται ως οφθαλμικό διάλυμα για τη θεραπεία του γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας και της οφθαλμικής υπερτασης. Δημοφιλή εμπορικά σκευάσματα που περιέχουν λατανοπρόστη είναι το Xalatan (Ελλάδα), το Monoprost (Γαλλία), το Latanoprost Pfizer (ΗΠΑ), το Monopost (Ιταλία) κ.α.

Η λατανοπρόστη ανακαλύφθηκε από ερευνητές της φαρμακευτικής εταιρίας Pharmacia & Upjohn (νυν Pfizer) στη δεκαετία του 1990. Εγκρίθηκε για ιατρική χρήση το 1996. Πρόσφατες μελέτες που δημοσιεύτηκαν στα έγκριτα επιστημονικά περιοδικά The Lancet, Journal of Biomaterials Science, Current Eye Research και Drug Development and Industrial Pharmacy, διερευνούν την αποτελεσματικότητα, τους μηχανισμούς δράσης, τις παρενέργειες και τις νέες φαρμακοτεχνικές μορφές της λατανοπρόστης στη θεραπεία του γλαυκώματος.

 

Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία

Η λατανοπρόστη είναι ένας προσταγλανδινικός αγωνιστής και ανήκει στην κατηγορία των αναλόγων της προσταγλανδίνης F2α. Χημικά, είναι ένας ισοπροπυλεστέρας της φυσικής προσταγλανδίνης F2α, με την προσθήκη ενός φαινολικού δακτυλίου στη 17-θέση.

Ο μηχανισμός δράσης της λατανοπρόστης στηρίζεται στην αύξηση της αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού από τον οφθαλμό. Συγκεκριμένα, προκαλεί αναδιαμόρφωση της εξωκυττάριας ουσίας και χαλάρωση των κυττάρων του ηθμοειδούς πλέγματος, διευκολύνοντας τη ροή του υδατοειδούς υγρού και μειώνοντας έτσι την ενδοφθάλμια πίεση. Σε αντίθεση με άλλα αντιγλαυκωματικά φάρμακα, η λατανοπρόστη δεν επηρεάζει σημαντικά την παραγωγή υδατοειδούς ή τη διάμετρο της κόρης.

Σύμφωνα με τους Garway-Heath et al. (2015) στη μελέτη “Latanoprost for open-angle glaucoma (UKGTS): a randomised, multicentre, placebo-controlled trial” που δημοσιεύτηκε στο The Lancet, η λατανοπρόστη υπερτερεί έναντι του εικονικού φαρμάκου στην επιβράδυνση της εξέλιξης του γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας.

 

Ενδείξεις λατανοπρόστης (φάρμακα Xalatan, Monoprost, Latanoprost Pfizer κ.α.)

Η λατανοπρόστη ενδείκνυται για:

• Μείωση της αυξημένης ενδοφθάλμιας πίεσης σε ασθενείς με γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας
• Μείωση της αυξημένης ενδοφθάλμιας πίεσης σε ασθενείς με οφθαλμική υπερταση

 

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

Η λατανοπρόστη αντενδείκνυται σε:

• Ασθενείς με γνωστή υπερευαισθησία στη λατανοπρόστη ή σε κάποιο από τα έκδοχα
• Εγκυμοσύνη και γαλουχία (λόγω της έλλειψης επαρκών στοιχείων ασφάλειας)

Θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε:

• Ασθενείς με ιστορικό ιρίτιδας/ραγοειδίτιδας
• Ασθενείς με ιστορικό έρπητα του οφθαλμού

 

Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους

• Ηλικιωμένοι: Δεν απαιτείται τροποποίηση της δόσης.
• Παιδιά: Η ασφάλεια και αποτελεσματικότητα σε παιδιά δεν έχει τεκμηριωθεί.
• Έγκυες: Θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση στην εγκυμοσύνη καθώς δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα.
• Θηλάζουσες: Συνιστάται διακοπή του θηλασμού ή του φαρμάκου.

 

Δοσολογία και χορήγηση

• Ενήλικες (συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων): 1 σταγόνα στον προσβεβλημένο οφθαλμό, μία φορά ημερησίως, κατά προτίμηση το βράδυ.
• Παιδιά: Δεν συνιστάται η χρήση σε παιδιά λόγω ανεπαρκών δεδομένων ασφάλειας και αποτελεσματικότητας.

Σημειώσεις:

• Εάν παραλειφθεί μία δόση, συνεχίστε με την επόμενη δόση κανονικά. Μην διπλασιάζετε τη δόση.
• Περιμένετε τουλάχιστον 5 λεπτά ανάμεσα στην εφαρμογή δύο οφθαλμικών προϊόντων.

 

Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση λατανοπρόστης;

Εάν παραλείψετε μια δόση λατανοπρόστης, παραλείψτε τη συγκεκριμένη δόση και συνεχίστε με το επόμενο τακτικό δοσολογικό σχήμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε την παραληφθείσα. Είναι σημαντικό να λαμβάνετε τη λατανοπρόστη σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας για την καλύτερη αποτελεσματικότητα του φαρμάκου.

 

Υπερδοσολογία

Σε περίπτωση τοπικής υπερδοσολογίας της λατανοπρόστης, δεν αναμένονται σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Ωστόσο, συμπτώματα όπως ερυθρότητα του οφθαλμού, αίσθημα ξένου σώματος, αυξημένη δακρύρροια και θολή όραση μπορεί να εμφανιστούν παροδικά. Σε περίπτωση κατάποσης, ενδέχεται να παρατηρηθούν συστηματικές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως ναυτία, έμετος και κεφαλαλγία.

 

Παρενέργειες

Οι συχνότερες παρενέργειες της λατανοπρόστης περιλαμβάνουν:

• Υπεραιμία του επιπεφυκότα
• Αίσθημα ξένου σώματος στον οφθαλμό
• Σκούρυνση της ίριδας και των βλεφαρίδων
• Δυσχρωματισμός και πάχυνση των βλεφαρίδων
• Ξηροφθαλμία
• Κερατίτιδα

Σπανιότερα μπορεί να εμφανιστούν ιρίτιδα, κυστοειδές οίδημα ωχράς και αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.

 

Αλληλεπιδράσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου

Η λατανοπρόστη μπορεί να αλληλεπιδράσει με:

• Άλλα οφθαλμικά προσταγλανδινικά ανάλογα (αυξημένος κίνδυνος παρενεργειών)
• Οφθαλμικά κορτικοστεροειδή (ενδέχεται να αυξήσουν την ενδοφθάλμια πίεση)

 

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής

Δεν έχουν αναφερθεί κλινικά σημαντικές αλληλεπιδράσεις της λατανοπρόστης με τρόφιμα ή ποτά.

 

Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες

Ανάπτυξη ανθεκτικότητας: Δεν έχει αναφερθεί ανάπτυξη ανθεκτικότητας με τη μακροχρόνια χρήση της λατανοπρόστης. Ωστόσο, μπορεί να παρατηρηθεί μειωμένη ανταπόκριση (ταχυφυλαξία) σε ορισμένους ασθενείς μετά από παρατεταμένη χρήση, η οποία συνήθως αντιμετωπίζεται με αλλαγή του θεραπευτικού σχήματος.

Προκλινικές και Κλινικές Μελέτες: Προκλινικές μελέτες έχουν καταδείξει την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της λατανοπρόστης σε διάφορα ζωικά μοντέλα γλαυκώματος. Κλινικές μελέτες, όπως αυτή των Garway-Heath et al. στο έγκριτο περιοδικό The Lancet, έχουν επιβεβαιώσει την υπεροχή της λατανοπρόστης έναντι του εικονικού φαρμάκου στην επιβράδυνση της εξέλιξης του γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας.

Μετεγκριτικές μελέτες: Μετεγκριτικά δεδομένα από μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες και καταγραφές έχουν επιβεβαιώσει το ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας της λατανοπρόστης, με χαμηλά ποσοστά σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών.

Φαρμακοεπαγρύπνηση: Η λατανοπρόστη υπόκειται σε συστηματική φαρμακοεπαγρύπνηση για την έγκαιρη ανίχνευση πιθανών σπάνιων ανεπιθύμητων ενεργειών που δε διαπιστώθηκαν κατά τις κλινικές δοκιμές. Οι επαγγελματίες υγείας και οι ασθενείς ενθαρρύνονται να αναφέρουν τις ύποπτες ανεπιθύμητες ενέργειες στις αρμόδιες αρχές.

Φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά: Μετά την τοπική οφθαλμική χορήγηση, η λατανοπρόστη απορροφάται συστηματικά σε μικρό βαθμό. Μεταβολίζεται κυρίως στο ήπαρ από το κυτόχρωμα P450 και αποβάλλεται στα κόπρανα. Ο χρόνος ημίσειας ζωής στο πλάσμα είναι περίπου 17 λεπτά. Η φαρμακοκινητική της λατανοπρόστης μπορεί να επηρεαστεί από ηπατική ή νεφρική δυσλειτουργία, αν και η κλινική σημασία είναι μικρή δεδομένης της χαμηλής συστηματικής έκθεσης μετά από τοπική χορήγηση.

Οι Horne et al., στη μελέτη τους “Latanoprost uptake and release from commercial contact lenses” που δημοσιεύτηκε στο Journal of Biomaterials Science, διερευνούν την απελευθέρωση της λατανοπρόστης από εμπορικούς φακούς επαφής ως εναλλακτική οδό χορήγησης του φαρμάκου.

 

Αποτελεσματικότητα λατανοπρόστης (φάρμακο Xalatan, Monoprost, Latanoprost Pfizer κ.α.)

Πολυάριθμες κλινικές μελέτες έχουν τεκμηριώσει την αποτελεσματικότητα της λατανοπρόστης (φάρμακο Xalatan, Monoprost, Latanoprost Pfizer κ.α.) στη μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης και την επιβράδυνση της εξέλιξης του γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας. Η λατανοπρόστη επιτυγχάνει σημαντική και παρατεταμένη μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης, της τάξης του 30-35%, με ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας και ανεκτικότητας.

Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις επιβεβαιώνουν την υπεροχή της λατανοπρόστης έναντι άλλων κατηγοριών αντιγλαυκωματικών φαρμάκων, όπως οι β-αποκλειστές, ως προς την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια. Μία μετα-ανάλυση 42 τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών κατέδειξε ότι η λατανοπρόστη υπερέχει των β-αποκλειστών στην επίτευξη μεγαλύτερης μέσης μείωσης της ενδοφθάλμιας πίεσης με λιγότερες τοπικές και συστηματικές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα της μελέτης UKGTS (United Kingdom Glaucoma Treatment Study), την οποία διεξήγαγαν οι Garway-Heath et al. και δημοσίευσαν στο έγκριτο περιοδικό The Lancet. Πρόκειται για μία μεγάλη, τυχαιοποιημένη, πολυκεντρική μελέτη που συνέκρινε τη λατανοπρόστη με εικονικό φάρμακο σε ασθενείς με γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας. Η μελέτη έδειξε ότι η λατανοπρόστη υπερτερεί σημαντικά του εικονικού φαρμάκου στην επιβράδυνση της εξέλιξης του γλαυκώματος, αξιολογούμενης με βάση την επιδείνωση του οπτικού πεδίου.

Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις εστιάζουν στην ανάπτυξη νέων φαρμακοτεχνικών μορφών και συστημάτων χορήγησης της λατανοπρόστης με στόχο τη βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας και της συμμόρφωσης των ασθενών. Οι Horne et al. διερεύνησαν την απορρόφηση και απελευθέρωση της λατανοπρόστης από εμπορικούς φακούς επαφής, αναδεικνύοντας το ενδεχόμενο χρήσης τους ως εναλλακτικών συστημάτων χορήγησης του φαρμάκου.

Μελλοντικές προοπτικές περιλαμβάνουν τον συνδυασμό της λατανοπρόστης με άλλους παράγοντες, όπως οξειδωτικοί παράγοντες και ρυθμιστές της ροής του υδατοειδούς υγρού, για τη βελτιστοποίηση της θεραπευτικής αποτελεσματικότητας. Επιπλέον, διερευνώνται νέοι δείκτες για την έγκαιρη διάγνωση του γλαυκώματος και την εξατομίκευση της θεραπείας με βάση τα χαρακτηριστικά του ασθενούς.

 

Συνοπτικά για τη λατανοπρόστη (φάρμακο Xalatan, Monoprost, Latanoprost Pfizer κ.α.)

Η λατανοπρόστη (φάρμακο Xalatan, Monoprost, Latanoprost Pfizer κ.α.) είναι ένας προσταγλανδινικός αγωνιστής που χρησιμοποιείται ευρέως στη θεραπεία του γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας και της οφθαλμικής υπέρτασης. Δρα μειώνοντας την ενδοφθάλμια πίεση μέσω αύξησης της αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού. Χορηγείται τοπικά υπό μορφή οφθαλμικών σταγόνων, συνήθως μία φορά ημερησίως. Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της λατανοπρόστης έχει τεκμηριωθεί σε πολυάριθμες κλινικές και επιδημιολογικές μελέτες. Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν την υπεραιμία του επιπεφυκότα, τη δυσχρωμία της ίριδας και τη μεγέθυνση των βλεφαρίδων. Η λατανοπρόστη αντενδείκνυται σε ασθενείς με γνωστή υπερευαισθησία στη δραστική ουσία ή τα έκδοχα. Επαρκής ενημέρωση των ασθενών και τήρηση του συνιστώμενου δοσολογικού σχήματος καθίστανται απαραίτητες προϋποθέσεις για την αποτελεσματική και ασφαλή χρήση του φαρμάκου.

elpedia.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι ζωτικής σημασίας να μην λαμβάνετε ποτέ κανένα φαρμακευτικό σκεύασμα χωρίς την επίβλεψη και καθοδήγηση ενός ειδικευμένου ιατρού. Να συμβουλεύεστε πάντοτε το ένθετο φυλλάδιο οδηγιών του εκάστοτε φαρμακευτικού προϊόντος που σας έχει συνταγογραφηθεί, καθώς ο κάθε φαρμακευτικός οίκος περιγράφει με ακρίβεια τις ιδιαίτερες προδιαγραφές που αφορούν το συγκεκριμένο σκεύασμα, και οι οποίες ενδέχεται να επικαιροποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σημειώνεται ότι οι εμπορικές ονομασίες που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αντιστοιχούν σε ευρέως γνωστά φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις δραστικές ουσίες υπό ανάλυση. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη σύνθεση του εκάστοτε φαρμάκου. Το παρόν άρθρο εστιάζει στην ανάλυση της δραστικής ουσίας και όχι στην εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Η αναφορά των εμπορικών ονομασιών γίνεται αποκλειστικά για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, οι οποίοι θα πρέπει να μελετούν προσεκτικά το φύλλο οδηγιών κάθε εμπορικού σκευάσματος που χρησιμοποιούν. Είναι απαραίτητο να έχετε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό σας και τον φαρμακοποιό σας. Η αυτοχορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία σας και πρέπει να αποφεύγεται ρητά.

 

Βιβλιογραφία

1. Garway-Heath, D. F., Crabb, D. P., Bunce, C., Lascaratos, G., Amalfitano, F., Anand, N., Azuara-Blanco, A., Bourne, R.R., Broadway, D. C., Cunliffe, I. A., Diamond, J. P., Fraser, S. G., Ho, T. A., Martin, K. R., McNaught, A. I., Negi, A., Patel, K., Russell, R. A., Shah, A., . . . Zeyen, T. G. (2015). Latanoprost for open-angle glaucoma (UKGTS): A randomised, multicentre, placebo-controlled trial. The Lancet, 385(9975), 1295-1304. doi.org
2. Horne, R. R., Rich, J. T., Bradley, M. W., & Pitt, W. G. (2019). Latanoprost uptake and release from commercial contact lenses. Journal of Biomaterials Science, Polymer Edition, 30(14), 1233-1243. doi.org
3. Shen, J. W., Shan, M., Peng, Y. Y., & Fan, T. J. (2017). Cytotoxic effect of latanoprost on human corneal stromal cells in vitro and its possible mechanisms. Current Eye Research, 42(5), 732-738. doi.org
4. Fathalla, D., Fouad, E. A., & Soliman, G. M. (2020). Latanoprost niosomes as a sustained release ocular delivery system for the management of glaucoma. Drug Development and Industrial Pharmacy, 46(7), 1140-1148. doi.org
5. Jones, L., Garway-Heath, D. F., Azuara-Blanco, A., Crabb, D. P., Bunce, C., Xing, W., … & Broadway, D. C. (2019). Are patient self-reported outcome measures sensitive enough to be used as end points in clinical trials?: Evidence from the United Kingdom Glaucoma Treatment Study. Ophthalmology. MLA citation

 

Συχνές Ερωτήσεις