Ο ζωγράφος και σκηνογράφος Γιάννης Μόραλης υπήρξε ένας από τους κορυφαίους Έλληνες εικαστικούς, με πλήθος διακρίσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ανήκοντας στη λεγόμενη «γενιά του ’30». Ο τελευταίος ευπατρίδης της ελληνικής ζωγραφικής, όπως τον είχε αποκαλέσει ο Μάνος Χατζιδάκις, κατάφερε να συνδυάσει το κλασικό με το μοντέρνο και επηρέασε καθοριστικά το τοπίο της μεταπολεμικής τέχνης στην Ελλάδα, τόσο με το έργο του όσο και με τη διδασκαλία του.
Η εκπαίδευση και η αρχή της καλλιτεχνικής του πορείας
Ο Γιάννης Μόραλης γεννήθηκε στην Άρτα στις 23 Απριλίου 1916. Σε ηλικία 11 ετών, το 1927, εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα. Ήδη από μικρός είχε αποφασίσει να γίνει ζωγράφος. Το 1931, σε ηλικία 15 ετών, εισήχθη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου σπούδασε ζωγραφική και χαρακτική.
Μεταξύ των καθηγητών του συγκαταλέγονταν οι Ουμβέρτος Αργυρός, Δημήτρης Γερανιώτης, Κωνσταντίνος Παρθένης και Γιάννης Κεφαλληνός. Ο τελευταίος τον μύησε στην τέχνη της χαρακτικής. Αποφοίτησε από τη σχολή το 1936.
Γιάννης Μόραλης
Την ίδια χρονιά έλαβε υποτροφία από την Ακαδημία Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στη Ρώμη και στη συνέχεια στο Παρίσι. Στο Παρίσι διδάχθηκε την τέχνη της τοιχογραφίας και του ψηφιδωτού. Το ξέσπασμα του Β ́ Παγκοσμίου Πολέμου τον ανάγκασε να διακόψει τις σπουδές του και να επιστρέψει στην Ελλάδα.
Οι πρώτες δημόσιες εμφανίσεις του Μόραλη ως καλλιτέχνη έγιναν στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Το 1936 συμμετείχε στην Έκθεση Ελληνικής Χαρακτικής στην Τσεχοσλοβακία και το 1940 βραβεύτηκε στην Πανελλήνια Έκθεση Ζωγραφικής. Το 1947 εξελέγη καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1983.
Με αυτόν τον τρόπο ξεκίνησε η μακρόχρονη και επιτυχημένη καλλιτεχνική σταδιοδρομία του Γιάννη Μόραλη, ενός από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους της μεταπολεμικής τέχνης στην Ελλάδα.
Η συμμετοχή του στην ομάδα “Άρμος” και οι σημαντικές συνεργασίες
Το 1949 ο Μόραλης μαζί με άλλους σημαντικούς Έλληνες καλλιτέχνες όπως ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Γιάννης Τσαρούχης και ο Νίκος Νικολάου, ίδρυσαν την καλλιτεχνική ομάδα “Άρμος”.
Η ομάδα αυτή διοργάνωσε αρκετές κοινές εκθέσεις και έπαιξε σημαντικό ρόλο στα εικαστικά δρώμενα της εποχής. Ο Μόραλης συνέχισε να συμμετέχει σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Επίσης, κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του συνεργάστηκε με διάφορους θεατρικούς και χορευτικούς οργανισμούς για το σχεδιασμό σκηνικών και κοστουμιών. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η συνεργασία του με το Εθνικό Θέατρο.
Διακρίσεις και τιμητικές εκδηλώσεις
Κατά τη διάρκεια της καριέρας του ο Μόραλης απέσπασε σημαντικές διακρίσεις και βραβεία. Το 1965 τιμήθηκε από το ελληνικό κράτος με το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα. Το 1988 η Εθνική Πινακοθήκη του αφιέρωσε μεγάλη αναδρομική έκθεση.
Το 1999 του απονεμήθηκε το Μετάλλιο της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Επίσης τιμήθηκε με αναδρομικές εκθέσεις από το Μουσείο Μπενάκη και άλλα μουσεία. Έργα του υπάρχουν σε σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές.
Το ύστατο έργο και η κληρονομιά του
Μέχρι το τέλος της ζωής του, ο Μόραλης συνέχισε να εργάζεται δημιουργικά και να παρουσιάζει νέα έργα. Το 2009, σε ηλικία 93 ετών, έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα.
Άφησε πίσω του μια πλούσια κληρονομιά έργων ζωγραφικής, χαρακτικής και σκηνογραφίας. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μεταπολεμικής τέχνης στην Ελλάδα. Η επιρροή του ήταν τεράστια, τόσο μέσω του έργου του όσο και μέσω της διδασκαλίας του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.
Επίλογος
Ο Γιάννης Μόραλης άφησε εποχή στην ιστορία της νεοελληνικής τέχνης. Με το έργο και τη διδασκαλία του επηρέασε γενιές Ελλήνων καλλιτεχνών. Ο συνδυασμός κλασικών και μοντέρνων στοιχείων στα έργα του, η αφοσίωσή του στην τέχνη και οι πολυάριθμες διακρίσεις του τον καθιστούν μία από τις κορυφαίες μορφές των εικαστικών τεχνών στη χώρα μας.